Enig tijd geleden kocht ik het boek: ‘Restoration Agriculture: Real-world permaculture for farmers.’ van Mark Shepard. Inmiddels is het door Maranke Spoor en Lucas Brouns vertaald in het Nederlands onder de titel Herstellende Landbouw. En dat is precies wat Shepard beoogt: landbouw die de natuur helpt herstellen in plaats van dat ze haar uitput, zoals in de hedendaagse industriële landbouw volop gebeurt. Shepard wil veerkrachtige agro-ecologische systemen met meerjarige en polyculturele systemen van eetbare gewassen. Die geïnspireerd zijn op hoe de natuur het zelf organiseert. Uitgaande van lokale omstandigheden en mogelijkheden. ‘Restorative agriculture = agriculture of biomimicry’. Op zijn eigen, naar goed Amerikaans gebruik en voor Nederlandse begrippen, behoorlijk grote landbouwbedrijf past hij dit principe zelf al jaren toe. Maar dan wel volledig economisch rendabel. Want er moet brood op de plank. Permacultuur met een gezond verdienmodel. Die flink zoden aan de dijk zet. En dus ook grootschalig is.

Stichting Van Akker naar Bos, haalde hem naar Nederland voor een aantal lezingen en een tour langs verschillende voedselbossen en permacultuurprojecten. Ik woonde een lezing bij op de Universiteit van Wageningen. In een afgeladen zaal vol met nieuwsgierige en leergierige studenten. Dat geeft hoop voor de toekomst. Rasentertainer Shepard gooide een aantal keren flink de knuppel in het hoenderhoek. Permacultuur zoals het hier bedreven wordt vindt hij maar gefröbel in de marge met een kruidenspiraaltje hier en een buurttuintje daar. Waar blijven de economisch rendabele systemen? Hoe denken we in godsnaam zo een alternatief te bieden voor de huidige industriële landbouw? Waarom zijn we zo voorzichtig? Waarom denken we zo klein? Zijn advies aan de Wageningse studenten: als je iets met landbouw wilt doen, kjjk dan niet naar de verwoestende manier waarop het nu gebeurt, maar doe het meteen goed. En begin dus nu want we hebben wel een aarde te redden!

Zijn betoog werd gelardeerd met fraaie en minder fraaie beelden van hoe het kan en hoe het niet moet. Zijn eigen bedrijf  – eigenlijk een verzameling kleine bedrijfjes die allemaal hun eigen broek moeten ophouden – laat zien hoe er op grote schaal landbouw bedreven kan worden die toch recht doet aan de aarde en de natuur. Maar werpt tegelijkertijd vragen op over die schaal. Hoe kunnen we deze principes ook rendabel toepassen op het Nederlandse schaalniveau? Betekent dat het niet het veel meer leren denken in regionale systemen?

Bij het zien van alle beelden van zijn hoogproductieve en grootschalige bedrijf bekroop me overigens ineens een sterk verlangen naar schoonheid. Waar zijn de hoogproductieve systemen die niet allen voedsel voor de maag produceren maar ook voor de ziel en voor alle zintuigen? Boerderijen die in alle opzichten een herstellende en helende plek zijn. Die voeden in alle opzichten.

Genoeg Food for Thought dus. En lezen dat boek! Want het is behoorlijk interessant.

Een verslag van de tour van Shepard vind je op de site van Van Akker naar Bos en een interessant interview met hem in de Volkskrant.